مسعود بُربُر، روزنامه قانون- لولهکشی گاز و نصب سیستمهای صوتی منجر به آسیب بنا و سوراخ شدن دیوارهای مسجد کبود تبریز که به ثبت ملی نیز رسیده است شده اما تذکر میراث فرهنگی ادامه این تخریب را متوقف کرده و دادستان تبریز میگوید پرونده قضایی این تخریب تشکیل شده و امروز بررسی میشود.
مدیر میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی به «قانون» میگوید: «افرادی آمده بودند و میخواستند در مسجد حضور بیشتری داشته باشند. ما هم تاکید کردیم که برای حضور نمازگزاران و برگزاری نماز جماعت در مسجد مشکلی نیست چرا که این موضوع از آغاز هدف اصلی ساخت مسجد بوده است. اما بیش از آن نمیتوانستیم موافقت کنیم.»
فرزین حقپرست با اعلام این که مسجد کبود تبریز بخشی از مجموعه بازار تبریز و ثبت جهانی یونسکو است، میگوید: «با توجه به این که مسجد کبود یک بنای تاریخی و یک سایت جهانی است، مقررات خاص خودش را دارد که باید رعایت شود و در این زمینه مسائل فنی را ما پایش خواهیم کرد.
او درباره اتفاقی که با لولهکشی به سر این بنای تاریخی آمده است، میگوید: «در این باره ما پیشتر تذکر داده بودیم. جمعه گذشته اعلام شد که این اتفاق افتاده است و خود من همراه با یگان حفاظت رفتیم و تذکر دادیم و گفتیم که کارشان را تعطیل کنند و مسائل فنی و گرمایش را هم ما پیگیری و برطرف می کنیم. اما تاکید کردیم که گازکشی نمیشود کرد چرا که گاز به عنوان یک عامل خطر بسیار بالا ممنوع است. آنها هم پذیرفتند و کارشان تعطیل شد اما متاسفانه فردای آن روز بعدازظهر دوباره باخبر شدیم که مشغول به کار شدهاند. یگان حفاظت ما وارد عمل و گزارشی نوشته شد به دادستانی برای توقف عملیات و جمعآوری تجهیزات گازکشی.»
به گفته حقپرست کارشناسان میراث خساراتی که تاکنون وارد شده را هم بررسی خواهند کرد و پیگیری قانونی انجام خواهد شد. موضوعی که دادستان تبریز نیز تایید میکند.
پرونده قضایی مسجد کبود تشکیل شده است
موسی خلیل الهی، دادستان عمومی و انقلاب تبریز با تایید این که پیگیری قانونی آسیبهای وارده انجام میشود به «قانون» میگوید: «عملیات گازکشی آنجا متوقف شده است. پرونده تشکیل شده است و ان شاء ا… روز شنبه جلسهای هم خواهیم داشت و موضوع را حل میکنیم.»
با این حال فعالان گردشگری تبریز دغدغههای دیگری نیز دارند. به گفته این فعالان عملیات بازسازی مسجد متوقف شده است، موضوعی که مخاطبان «قانون» نیز در تماس با روزنامه از آن خبر دادهاند. آن گونه که این افراد میگویند پس از آن که برگزاری نماز یومیه به مسجد کبود منتقل شد، سیستمهای صوتی هم می خواستند نصب کنند که مخالفت شد چرا که سیستم صوتی برای یک بنای تاریخی با قدمت قرن نهم هجری به شدت مخرب است. از سوی دیگر فعالان گردشگری نگرانند که با استقرار این افراد در مسجد از ورود گردشگران به این سایت ارزشمند تاریخی و جهانی جلوگیری شود.
با این حال مدیر میراث فرهنگی آذربایجان شرقی تاکید میکند که گردشگران مجاز به بازدید از مسجد هستند و هیچکس و به هیچ بهانهای مجاز نیست که از ورود آنها به مسجد ممانعت کند.
حقپرست با تاکید بر این که مسجد به طور کامل در اختیار سازمان میراث فرهنگی است و کسی در آن استقرار ندارد، درباره جلوگیری از ورود گردشگر توسط افرادی که در مسجد مستقر شدهاند به «قانون» میگوید: «چنین چیزی وجود ندارد و تا کنون نیز به ما گزارش نشده است. تنها برای نماز میآیند و کسی هم استقرار ندارد. گردشگران نیز به هیچ عنوان مشکل بازدید ندارند.»
مرمت مسجد کبود متوقف شده است
مسجد کبود که طبق کتیبه سردر آن در سال ۸۴۵ هجری شمسی بنا شدهاست جزو ۱۶۰ عنصر بازار تاریخی تبریز است که سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
تنوع و ظرافت کاشیکاری و انواع خطوط بهکاررفته در آن و بهخصوص به دلیل رنگ لاجوردی کاشیکاریهای معرق آن سبب شدهاست که به «فیروزه اسلام» شهرت یابد. بیش از ۵ قرن است، مسجد کبود بدون داشتن گازکشی گرمای نمازگزاران را تامین میکرده است اما اکنون با اجرای عملیات گازکشی به مسجد کبود، لولههای گاز از پنجرههای کنگرهای مسجد رد شده و بخشهایی از آن را تخریب کرده است و در بخشهای مختلف، گازکشی، بدنه بنای تاریخی را مورد هدف قرار داده و آن را زخم زده است، عملیات مرمت آن نیز متوقف شده است.
براساس قواعد و قوانین یونسکو، مرمت و حفاظت از آثار تاریخی ثبت جهانی باید در تمام طول سال جریان داشته باشد. امسال مرمت تزیینات و گنبد مسجد کبود به دست متخصصان و مرمتگران آغاز شده بود اما از توقف این بازسازیها از زمان برگزاری نماز روزانه خبر میرسد.
مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان پیشتر تاکید کرده بود که برای حفظ اصالت مذهبی و معنوی این مسجد مهم تاریخی، باید از نصب تاسیسات مخرب جانبی از قبیل سیمکشیهای گسترده برق، تجهیزات صوتی و لولهکشی جلوگیری کنیم.
از سوی دیگر در نزدیکی مسجد کبود ۳ مسجد آیتا… شهیدی، مسجد کریمخان و مسجد ملارضا قرار دارد که با وجود این مساجد نمازگزاران برای اقامه نماز مشکلی ندارند با این حال ۲۳ تیرماه امسال حدود ۵۰ نفر به مسجد کبود مراجعه کردند و پس از ورود به محوطه این اثر جهانی اقدام به کندن زمین و نصب پرده در مسجد کردند.
حقپرست همان زمان با اشاره به اینکه ورود این افراد در روز دوشنبه که روز تعطیلی موزهها و اماکن تاریخی تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی، اقدامی غیرقانونی بوده است، یادآور شد: مسجد کبود ۶۰۰ سال قدمت دارد و دارای نفیسترین کاشیکاریهاست، در صورت استفاده عادی از این مسجد، دمای زیاد، رطوبت، صدا و نور کنترل نشده موجب خرد شدن آثار داخلی مسجد میشود.
جمهوری اسلامی ایران تعهد دارد آثار ثبت شده جهانی را به شکل اولیه حفظ کند و مرمت و نگهداری از این آثار را در اولویت قرار دهد، هرگونه خدشه به آثار ثبت جهانی و تغییر شکل در فضای این آثار موجب خروج آنها از فهرست میراث جهانی و به معنی عدم رعایت تعهد کشورمان در مقابل یونسکو محسوب میشود که در این مورد خاص منجر به هتک حرمت این مسجد تاریخی نیز شده است.