آمار دقیق اما نگران کننده ثبت جمعیت یوز در استان یزد: تنها ۸ یوزپلنگ ایرانی ثبت شد

کار آماری انجام شده نشان می‌دهد که می‌توان با حدود اطمینان ۹۵٪ از حضور ۹ تا ۱۸ یوز در این منطقه سخن گفت. برآوردهای پیشین جمعیت ۳۳ تا ۴۸ پوزپلنگ را برای استان یزد تخمین می‌زد.

مسعود بُربُر، قانون- با استفاده از دوبین‌های تله‌ای کارگذاشته شده در زیستگاه‌های  [W:استان یزد]، مجموعا ۸۸ عکس از تنها ۸  [W:یوزپلنگ ایرانی] ثبت شده است که بر این اساس می‌توان از حضور ۹ تا ۱۸ یوز در این منطقه سخن گفت.

مرتضی اسلامی دهکردی با اعلام این مطلب گفت که از این تعداد ۲ یوزپلنگ نر بالغ، ۲ یوز نر جوان و ۲ ماده بالغ ثبت شده‌اند و از دو یوزپلنگ بالغ دیگر نیز عکس‌برداری شده که امکان تعیین جنسیتشان وجود ندارد.

پروژه برآورد جمعیت یوزپلنگ ایرانی در استان یزد از دی ماه ۱۳۹۰ تا فروردین ماه ۱۳۹۱ به همت پروژه حافظت از یوزپلنگ ایرانی، انجمن یوزپلنگ ایرانی، و انجمن پنترا انجام شده و طی آن جمعا ۱۰۰ دستگاه دوربین تله‌ای در زیستگاه‌های بافق، دره انجیر، آریز و سیاه‌کوه در این استان کار گذاشته شد و برای رسیدن به نتایج نهایی باید کار در زیستگاه‌های میاندشت، عباس‌آباد، نای‌بندان، راور، خارتوران و پارک ملی کویر نیز انجام شده و مجموع نتایج گردآوری شود.

به گفته اسلامی که نتایج این پروژه را در سومین سمینار حیات وحش در سالن اجتماعات شرکت انتشارات فنی ایران ارائه می‌کرد، در این پروژه که ۲۲ نفر پرسنل سازمان حفاظت محیط زیست و انجمن یوزپلنگ ایرانی  در آن همکاری داشته‌اند جمعا ۸۰۰ هزار هکتار از زیستگاه‌ها دوربین تله گذاری شده که در نوع خود کاری بی‌مانند به شمار می‌آید چرا که پیش از این پروژه‌ای که در آفریقا انجام شده ۳۰ هزار هکتار و ۲۰ ایستگاه را شامل می‌شده است. در مرحله بعدی از روی عکس‌های جمع‌آوری شده شناسایی افراد انجام می‌شود و تقویمی شکل می‌گیرد که بر اساس دوره‌های زمانی در نظر گرفته شده، حضور یا عدم حضور در هر دوره در عکس‌ها، بررسی می‌شود.

۸ تا ۱۲ یوز در یزد

کار آماری انجام شده بر اساس تعداد یوزهای ثبت شده در زیستگاه‌های استان یزد برآورد ۸ تا ۱۲ یوز در این ایستگاه‌ها را نشان می‌دهد و می‌توان با حدود اطمینان ۹۵٪ از حضور ۹ تا ۱۸ یوز در این منطقه سخن گفت. برآوردهای پیشین جمعیت ۳۳ تا ۴۸ پوزپلنگ را برای استان یزد تخمین می‌زد. جمعیت کل یوزپلنگ ایرانی نیز در برآوردهای قبلی در سال ۱۳۷۶، تعداد ۵۰ تا ۱۰۰، در سال ۱۳۸۳ جمعیت ۵۰ تا ۶۰، و در سال ۱۳۸۷ تعداد ۷۰ تا ۱۰۰ یوزپلنگ ایرانی تخمین زده شده بود.

مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی دلیل تفاوت این برآورد با برآوردهای قبلی را این گونه توضیح می‌دهد که پیش از این تعداد یوز هر زیستگاه بر اساس نظر کارشناسان و گفتگو با محیط‌بانان برآورد شده بود و تلاش‌های انجام شده برای استفاده از دوربین تله‌گذاری هم به برآوردی نرسیده بود، و نکته مهم دیگر این که در این برآوردها جابه‌جایی یوز در زیستگاه‌ها در نظر گرفته نشده بود و تعداد یوز در ایستگاه‌ها با هم جمع شده بود.

این در حالی است که عکس‌های ثبت شده نشان از مهاجرت‌های تا حد ۱۵۰ کیلومتر توسط یک یوز و جابه‌جایی آن در زیستگاه‌های مختلف دارد که در نوع خود بی‌نظیر است چرا که جابه‌جایی حداکثر ۳۰ یا ۴۰ کیلومتری یوز آفریقایی خود امری بی‌سابقه در نظر گرفته می‌شد. علاوه بر این می‌توان گفت خوشبختانه یوز ایرانی که در جابه‌جایی‌های خود باید از جاده و راه‌آهن نیز می‌گذشته یا بخت بالایی داشته و یا در این جابه‌جایی خبره بوده که دچار حادثه نشده است.

هیچ توله‌ای در عکس‌ها ثبت نشد

آمارهای به دست آمده از این پروژه نتیج ارزشمندی را نیز به دنبال داشته است. مسیرهای مهاجرتی یوز بر اساس عکس‌ها به دست آمده است. همچنین با توجه به نسبت ۵۲ به ۴۸ عکس‌های ثبت شده در روز و شب می‌توان گفت یوز ایرانی در این منطقه ریتم مشخص شب‌گرد ی روزگرد ندارد. همچنین ثبت عکس‌های پلنگ ایرانی و گرگ در هر منطقه و مقایسه آن با تعداد یوزها نیز نشان می‌دهد حضور یا عدم حضور گوشتخواران دیگر تاثیر به سزایی روی حضور و تعداد یوز در هر منطقه دارد. برای مثال در دره انجیر و آریز که حضور گرگ و پلنگ ثبت نشده به ترتیب ۴۶ و ۲۴ عکس از یوزپلنگ ایرانی ثبت شده است اما در بافق و سیاهکوه که به ترتیب ۴۳ عکس از پلنگ و ۲۶ عکس از گرگ را داشته‌اند، تنها ۵ و ۳ عکس از یوزپلنگ ثبت شده است. نکته نگران کننده دیگر این است که از هیچ توله‌ای عکسی ثبت نشده و همه یوزهای ثبت شده، حتی جوان‌ها، بالغ بوده‌اند. البته خوشبختانه در مطالعه دیگری در میاندشت خراسان شمالی از یک مادر و سه توله اش عکسبرداری شد که بسیار حائز اهمیت است.

اسلامی در پایان با توجه به نتایج گردآوری شده تصریح می‌کند که برای اعلام تعداد نهایی یوزپلنگ ایرانی باید تا پایان پروژه در همه زیستگاه‌ها صبر کرد اما آنچه می‌توان گفت این است که ایران نه حداقل ۷۰ که تا کنون گمان برده می‌شد بلکه حداکثر ۷۰ یوزپلنگ دارد. بر این اساس تحت هر شرایطی باید شرایط مناسب یوز را حفظ کرد و دست کم از اقداماتی که منجر به تخریب و تهدید زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی می‌شود خودداری کرد.