طرحی برای درمان ریشه ای رکود تورمی

در حالی که گزارش اخیر بانک مرکزی کشور را در معرض پدیده زیانبار رکود تورمی می دید و کارشناسان نیز پیشتر این حقیقت را تایید کرده بودند معاون اقتصادی بانک مرکزی از بررسی طرحی جدید و متفاوت برای نجات اقتصاد کشور از شرایط رکود تورمی فعلی خبر داد.
پدیده رکود تورمی بروز هم‌زمان دو معضل اقتصادی نرخ رشد تورم بالا و نرخ پایین رشد اقتصادی است که عوارض و پیامدهای بسیار نامطلوبی از جنبه‌های مختلف بر جامعه تحمیل می‌کند. نتایج به دست آمده از بررسی های کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد که شرایط اقتصادی ایران به طور بالقوه آمادگی پذیرش پدیده رکود تورمی را دارد. با توجه به ویژگی‌های ساختاری اقتصاد ایران، کسری بودجه‌های مداوم و شوک‌های ارزی حاصل از درآمد نفت و بی‌انضباطی مالی دولت و سیاست انبساطی پولی از مهم‌ترین عوامل بروز این پدیده در کشور هستند.
رامین پاشایی فام معاون اقتصادی بانک مرکزی در این زمینه می گوید: اصولا توجه به تورم، بدون توجه به عاملهای دیگر چندان پاسخگو نخواهد بود، بنابراین لازم است تا برای انجام هرگونه تصمیم گیری در این بحث، سه متغییر مهم کلان اقتصادی یعنی رشد تولید، نرخ بیکاری و نرخ تورم در کنار یکدیگر دیده شوند.
وی اضافه کرد: برای در کنار هم دیدن این سه متغییر لازم بود تا از بین مدلهای بسیار موجود، مدلی انتخاب شود که یکی از آنها «نایرو» (NAIRU) که مخفف (Non Acceleration Inflation Rate of Unemployment) می باشد. معاون اقتصادی بانک مرکزی افزود: نایرو اشاره به نرخ بیکاری دارد که در آن شرایط، تورم غیرشتابنده حاکم باشد. تولیدی که در آن تورم شتاب نگرفته باشد «تولید بالقوه» و همچنین نرخ بیکاری که تورم در آن شتاب نگرفته باشد «بیکاری نایرو» یا «بیکاری تعادلی» نام دارد.
معاون اقتصادی بانک مرکزی با بیان اینکه تولید یا بیکاری در شرایطی که تورم شتاب گرفته باشد، پایدار نخواهد بود افزود: در این شرایط نرخ بیکاری از حالت معمول خود خارج شده است. پاشایی فام خاطرنشان کرد: در یک جامعه مطلوب برای سیاستگذار اقتصادی مهم این است که سطح بیکاری متناظر با نایرو و سطح تولید بالفعل متناظر با سطح تولید بالقوه (تعادلی) باشد. بنابراین در این روند سعی می شود، تولید بالقوه افزایش و نایرو به اصطلاح کاهش یابد. معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: مطالعات نشان داده که در اقتصاد ایران طی ۳ یا ۴ سال گذشته نرخ بیکاری اعلام شده زیر نرخ نایرو است. این بدین معنی است که نرخ بیکاری، مستمر و پایدار نیست و به سطح نرخ بیکاری نایرو باز می گردد، در حال حاضر نیز تقریبا این اتفاق رخ داده به این شکل که نرخ بیکاری روند صعودی خود را به سمت نایرو طی می کند. در این شرایط مهم این است که اولا مسیر نرخ بیکاری متناظر با سطح نایرو و تولید بالقوه متناظر با تورم غیرشتابنده را پیدا کنیم و ثانیا تمام تلاشمان را به کار بگیریم تا به جای افزایش تولید بالفعل یا کاهش بیکاری، تولید بالقوه را افزایش داده و نرخ بیکاری متناظر با نایرو را کاهش دهیم.
معاون اقتصادی بانک مرکزی خاطر نشان کرد: این مدل یک مدل جا افتاده و متداول است که براساس مطالعات صورت گرفته روی آن، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول نیز برای برخی کشورها از این مدل استفاده کرده اند. رئیس کل بانک مرکزی نیز می گوید: “نایرو” یک اصل اقتصادی منطبق بر واقعیتهای جامعه است که بانک مرکزی با توجه به آن در صدد کنترل نرخ تورم و بیکاری است. طهماسب مظاهری می گوید: اقدام بانک مرکزی در راستای کنترل روند فزاینده نرخ تورم با توجه به شاخص نایرو در حقیقت آشتی دادن پدیده‌های مبتلا به نظام اقتصادی کشور با بحثهای آکادمیک دانشگاهی است. وی تصریح کرد: استفاده از شاخص نایرو در جهت کاهش نرخ بیکاری تعادلی به پایین‌ترین سطح ممکن اجازه می دهد با هزینه‌های کمتر و نرخ تورم پایین‌تر میزان اشتغال بیشتری در کشور بوجود آید. مظاهری از کلیه کارشناسان اقتصادی کشور دعوت کرد تا با بهره‌گیری از یک ابزار و شاخص تئوریک و آکادمیک نسبت به ارزیابی وضع موجود اقدام کنند. یکی از دلایلی که در شرایط فعلی با تزریق منابع به جامعه برای افزایش تولید، تورم افزایش یافته این است که نرخ بیکاری بدون تورم (NAIRU) از نرخ بیکاری موجود بیشتر شده است. با روند فعلی هر اقدامی در جهت کاهش نرخ بیکاری بناچار باید همراه با افزایش نرخ تورم باشد.

(منتشر شده در روزنامه تفاهم ۱۹ اسفندماه ۱۳۸۶)