خانه > نوشتار > داستان > «بی‌رد»، خیزش کوچ‌گرد درون علیه زندگی
«بی‌رد»، خیزش کوچ‌گرد درون علیه زندگی
بی‌رد، مجتبی تجلی، مسعود بربر

«بی‌رد»، خیزش کوچ‌گرد درون علیه زندگی

به گمانم در اعماق درون هر ایرانی، همواره کشمکشی میان یک آریایی و یک ایلامی جریان دارد؛ یا یک مهرپرست و یک زردشتی؛ یا به زبان آدمیزاد، کشمکشی میان یک کوچ‌گرد و یکجانشین.

داستان «بی‌رد»، نوشته‌ی مجتبی تجلی، شرح این نبرد است. خیزش کوچ‌گرد درون راوی و یورشش به زندگی او. آن گونه که در خود متن آمده است (ص ۸۲) «هر کسی باید یک‌بار کوله‌پشتی اش را بردارد و برود و ناپدید شود. بعدش بی‌آن‌که پیدا شده باشد خودش و دیگران را نگاه کند. هر کس، حداقل یک‌بار باید این بی‌رد و نشانی را تجربه کند.»

کل این رمان کوتاه (۱۱۲ ص) شرح همین رویداد است. اتفاقی که به زیست‌جهان کولی‌های ایرانی پا می‌گذارد و از آن‌جا در بازگشتی هر چند انتزاعی‌وار به شهر، خصلتی کابوس‌وار همچون آثار کافکا پیدا می‌کند. جهانی خیالی، انتزاعی، گاه زخم‌زننده که اعماق آدمی، اعماق راوی، اعماق شخصیت‌ها و گاه حتی اعماق خواننده را در می‌نوردد.

شاید به چنین داستانی از منظر اصول و شگردهای داستان‌نویسی نباید نگریست، که در آن صورت نکته‌ها و نقدها می‌توان وارد کرد: اگر در باز کردن کتاب‌ها به دنبال ماجرا و کشمکش و معما و تعلیق و نثر شیشه‌ای/روان خالی از صفت و قید و صنایع ادبی و فلسفیدن و جملات قصار بی‌مورد هستید و قوانین آغاز و میانه و پایان و ساختار و زاویه‌دید و دیگر عناصر و ضوابط داستان‌نویسی برایتان اهمیت دارد، حتما کتاب‌های پرشمار دیگری به این یکی اولویت دارند، اگر جهان‌ خیال‌انگیز و شگفت داستانی آن چیزی است که در خواندن داستان جستجو می‌کنید، در این داستان شاید می‌شد بیشتر به زندگی جذاب و رازآمیز کولی‌ها سهم داد و خواننده را شب‌ها و روزهایی به آن جهان خیال‌انگیز مهمان کرد و شاید می‌شد بخش هایی از داستان، صحنه‌هایی و بزنگاه‌هایی در برخی نقاط رازآمیز جغرافیای داستان شکل بگیرد که حالا صرفا نامی از آن‌ها برده شده و به رازآمیز بودنشان اشاره شده و از آن‌ها عبور شده است، اما اگر وظیفه کتاب ایجاد تکانی در آرامش روزمرگی خواننده و سست کردن پیِ خانه‌گاهش باشد، این کتاب به خوبی از پس آن برآمده است.

با بستن آخرین صفحه کتاب، گویی از کابوسی بیدار شده‌ای که با تو می‌ماند و تا مدت‌ها باید با تردیدها و ناپایداری‌های درون خود رویارو شوی. کتابی از آن دست که هر اهل اندیشه‌ای را هرازگاه بایسته است.

پاسخ بدهید

ایمیلتان منتشر نمیشود

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

رفتن به بالا