خانه > ایران زمین > خزان ۲۸ ماهه: مطبوعات و مصدق
خزان  ۲۸ ماهه: مطبوعات و مصدق

خزان ۲۸ ماهه: مطبوعات و مصدق

یکی از نقدهایی که می توان به عملکرد ۲۸ ماهه مصدق وارد کرد نوع رابطه او و مطبوعات بود. من از پرونده‌ای که روزنامه قانون امروز در نعت مصدق کار کرد بی‌خبر بودم وگرنه حتما در این باره می‌نوشتم.

۲ بند از قانون مطبوعاتی پیشنهاد مصدق را ببینید که بر اساس آن به سادگی می‌توان از صدور مجوز برای نشریات جلوگیری کرد و هر نشریه‌ صاحب مجوزی را هم لغو مجوز کرد.


ماده ۲
هر کس بخواهد روزنامه یا مجله تأسیس نماید باید از وزارت کشور اجازه بگیرد.
ماده ۳
درخواست کننده اجازه باید دارای شرایط ذیل باشد:
الف – ایرانی باشد.
ب – سن او از سی سال کمتر نباشد.
ج – سابقه محکومیت جنایی و یا محکومیت جنحه که موجب سلب حقوق اجتماعی باشد نداشته و محجور نباشد.
د – لااقل لیسانسیه باشد و یا از فضلا و دانشمندانی باشند که مراتب فضل و دانش آنها از نظر روزنامه‌نگاری از طرف شورای عالی فرهنگ گواهی شده‌باشد.

تبصره ۳ – امتیازاتی که تا این تاریخ برای روزنامه‌ها و مجلات داده شده به قوت خود باقی است به شرط این که در چهار سال اخیر لااقل یک سال‌مرتباً منتشر شده باشد و صلاحیت اخلاقی صاحب امتیاز مورد تصویب کمیسیون مندرج در ماده ۵ این قانون واقع گردد نظر این کمیسیون در این موردقطعی است.

در ادامه برای کوتاهی سخن بخشی از کتاب «نگاهی به کارنامه ی سیاسی دکتر محمد مصدق» نوشته ی دکتر جلال متینی را همینجا نقل می‌کنم.

شاه در کتاب ماموریت برای وطنم در دو جا مساله ی مطبوعات را در دوران نخست وزیری دکتر مصدق مطرح ساخته است:

… مصدق اختیارات مزبور را بیش از پیش برای پیشرفت ی مقاصد شخصی خود مساعد یافته و به اختناق مطبوعات و توقیف مدیران جراید پرداخت (خاطرات، ۳۶۹ ، ۳۷۳ )

مصدق درجواب شاه نوشته است:

مطبوعات هم در تمام مدت تصدی من آزاد بود و بهترین گواه، شماره های روزنامه ی داد ( به مدیریت عمیدی نوری) ست که هرچه مخالفین می‌خواستند می‌نوشتند و از طرف دولت تعقیب نمی‌شد (خاطرات، ۳۶۹ )، و نیز در جای دیگر نوشته است : «وقتی نخست وزیر شدم به اطلاع عموم رسانیدم هر قدر از من و دولت من انتقاد کنند مورد تعقیب قرار نخواهند گرفت…»

–محرمعلی خان مامور سرشناس سانسور شهربانی نیز تائید می‌کند که دکتر مصدق در روز اول زمامداری اش سانسور را لغو کرد ولی یک ماه بیشتر از این دستور نگذشته بود که دکتر فاطمی معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت مرا (محرمعلی خان) احضار کرد و یک صفحه کاغذ به سوی من دراز کرد و گفت: محرمعلی خان، اینها روزنامه‌هایی هستند که اجازه ی انتشار ندارند. همین الان می روی چاپخانه ها یشان را پیدا می کنی و جلوی انتشار شان را می گیری. این حکم قانونی ِتوقیف آنهاست… (بهزادی، ۵۲۶-۵۲۸)
***
– در بخش نهم دیدیم که در فاصله ی ۲۳ تیر تا ۱۴ آذر دوبار روزنامه ها به شدت موردِ هجوم قرار گرفتند، «ده تا بیست تا» توقیف شدند و در ۱۴ آذر نیز اداره ی روزنامه های مخالف دولت اعم از توده ای و غیر توده ای غارت شدند که در صورت جلسه ی مذاکرات مجلس شورا این موضوع به شرح آمده است. به همین جهت بود که بیش از ۲۰ تن از مدیران جراید غیر توده یی به علت نداشتن امنیت جانی در مجلس شورا و سنا متحصن شدند.

– با توجه به وضع حاد مطبوعات، یکی از اولین لوایحی که مصدق با استفاده از «اختیارات» مورد تصویب قرار داد قانون جدید مطبوعات بود.

کوهستانی نژاد نوشته است : وقتی که پیش نویس این قانون برای نظر خواهی منتشر شد و هم پس از اعلام طرح نهائی آن (یعنی اولین قانون مطبوعاتی مصدق مورخ ۱۱ آذر ۱۳۳۱ ) اعتراض های گسترده یی در باره ی آن به عمل آمد و هنور بیش از سه هفته از اجرای آن نگذشته بود که به فاصله ی سه روز دو متمم به قانون مزبور اضافه شد.

برطبق تبصره ی ماده ی ۴۳ این قانون:
روزنامه‌هایی که بر طبق این ماده توقیف می‌شوند نمی‌توانند به اسامی دیگر و با همان سبک و اسلوب منتشر شوند. در صورت تخلف از این ماده، روزنامه یا مجله‌یی که به جایِ روزنامه‌ی توقیف شده انتشار یافته است نیز به ترتیب فوق توقیف می‌شود و کسانی که روزنامه یا مجله‌ی خود را به جای روزنامه یا مجله‌ی توقیف شده منتشر نمایند به حبس تادیبی از یک ماه تا سه ماه و جریمه‌ی نقدی از پانصد تا هزار ریال محکوم می‌شوند و اجازه نامه‌ی آنان با طل می‌گردد .
***
– موضوع قابل توجه آن است که پس از وقایع نهم اسفند ۱۳۳۱ –در دوران نخست وزیری مصدق– تعدادی از جراید به دستور دولت توقیف شدند، ولی دادگاه روزنامه‌های مورد بحث را یه علت فقدان دلیل ِکافی از اتهامات منتسب مبرا دانست و حکم رفع توقیف داد. اما علی‌رغم رفع توقیف جراید، مدیران برخی از آنها به استناد مقررات حکومت نظامی کماکان در بازداشت بودند که یکی از آنها همان عمیدی نوری مدیر روزنامه‌ی داد بود. آنان در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۳۲ اعتصاب غذا کردند … ( همان ماخذ، ۱۶۱، ۱۶۲)

پاسخ بدهید

ایمیلتان منتشر نمیشود

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

رفتن به بالا