یک تخریب بزرگ در خاموشی: پایه عظیم پل باستانی پاپیلا یک شبه نابود شد

تخریبی که انجام شده آن قدر بزرگ است که هیچ اثری از پایه بزرگ پل باقی نمانده است. چنین تخریبی قطعا نمی‌تواند به صورت طبیعی رخ داده باشد و حتما عامل انسانی داشته است. با توجه به ابعاد عظیم پایه از میان رفته پل، تخریب قطعا به صورت دستی انجام نشده و با استفاده از تجهیزات خاص صورت گرفته است.

مسعود بُربُر، روزنامه اعتماد- پل ساسانی پاپیلای سوسن مورد هجوم و نابودی توسط افراد ناشناس واقع شده است و یک پایه آن به طور کامل نابود شده است بر اساس گزارش اختصاصی خبرنگار اعتماد یکی از پایه‌های عظیم پل سنگی پاپیلا که تا چندی پیش بر کناره رود کارون خودنمایی می‌کرد اکنون دیگر وجود خارجی ندارد. مردم محلی معتقدند که این پایه عظیم شبانه منفجر شده است.

از پل ساسانی پاپیلا که در نزدیکی ده شیخ در بخش سوسن از شهرستان ایذه خوزستان واقع شده است و یک جاده باستانی را در دو سوی رود کارون به هم می‌پیوندد تنها پایه‌های سنگی عظیم آن باقی مانده است که چشم هر رهگذری را به خود خیره می‌کند. آن گونه که فرامرز خوشاب دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه (تاریشا) به خبرنگار اعتماد می‌گوید این پل قدمت ساسانی دارد اما بعدها که پل از بین رفته و پایه‌های آن باقی مانده نیز راه اصلی ایلرو بوده و عشایر گوسفندانشان را از این مسیر عبور می‌داده‌اند.

بقایای جاده‌ای که خوشاب به آن اشاره می کند در چندین نقطه از دشت سوسن به صورت سنگ‌چین‌های تاریخی آشکار است و هنوز هم مردم محلی آن را جاده‌ای مهم به شمار می‌آورند. عین‌الله بندانی از ساکنان دشت سوسن درباره پل می‌گوید: «این پل در بهترین محل ممکن ساخته شده بود و موقعیتی کاملا استراتژیک داشت که سیزده چهارده روستا در هر طرف کارون را به هم می‌پیوست و این جاده سنگفرش تاریخی که می‌بینید را از روی کارون عبور می‌داد.» بندانی معتقد است که مشابه این جاده تاریخی بعد از هزاران سال هنوز هم در منطقه ساخته نشده است و بارها از نابودی پایه عظیم پل ابراز تاسف می‌کند.

با این حال جلیل رحمانی مدیر میراث فرهنگی ایذه از اتفاقی که رخ داده بی خبر است. او تاکید می‌کند که تمام چهارده روز تعطیلات نوروز افراد یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی در سوسن حضور داشته‌اند و پاپیلا مشکلی نداشته است. این در حالی است که مشاهدات مستقیم خبرنگار اعتماد و عکس‌های او از پاپیلا در همین دوره زمانی خبر از نابودی کامل یکی از پایه‌ها می‌دهد. نکته جالب آنجاست که بازدید نخست رحمانی و خوشاب از منطقه نیز نتیجه‌ای به دنبال ندارد و علاوه بر تکذیب خبر توسط رحمانی، خوشاب نیز می‌گوید که تنها تخریب محدود طبیعی در محل مشاهده شده است اما پیگیری و اصرار خبرنگار اعتماد و بررسی جزییات عکس‌ها سرانجام خوشاب را قانع کرده تا حدی که وی تاکید می‌کند: «حرف شما صد در صد درست است. تخریبی که انجام شده آن قدر بزرگ است که هیچ اثری از پایه بزرگ پل باقی نمانده است و آدمی در نگاه اول اصلا متوجه این تخریب نمی‌شود. چنین تخریبی قطعا نمی‌تواند به صورت طبیعی رخ داده باشد و حتما عامل انسانی داشته است.»

با توجه به ابعاد عظیم پایه از میان رفته پل، تخریب قطعا به صورت دستی انجام نشده و با استفاده از تجهیزات خاص صورت گرفته است. دکتر جعفر مهرکیان باستان‌شناس سرشناس منطقه ایذه نیز با ابراز شگفتی از شنیدن این خبر تاکید می‌کند که به سرعت به منطقه خواهد رفت و پس از بازدید از منطقه، خبرنگار اعتماد را از نتایج بازدیدش بی‌خبر نخواهد گذاشت. دشت سوسن علاوه بر زیبایی‌های بی‌مانند طبیعی مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از آثار تاریخی، چهارده نقش برجسته بسیار مهم، گوردخمه‌ها و همین طور پل تاریخی پاپیلاست اما اکنون که خبرنگار اعتماد از این واقعه ناخوشایند پرده برداشته است هیچ کس از آن اطلاعی ندارد.

فرامرز خوشاب نیز بر اهمیت تاریخی این نقطه از خوزستان تاکید می‌ورزد و می‌گوید: « در این جا علاوه بر پل چندین تپه باستانی در ده شیخ داریم و قدمت ساختمانی که در ده شیخ هست تا ۴۰۰۰ سال برآورد شده است. آثار بسیار زیادی هم از دوره پارتی و اشکانی در این منطقه داریم و نزدیک‌ترین اثر به همین پل یک قبرستان تاریخی بسیار مهم است اما به هر صورت خود پل ثبت ملی نشده است.»

خوشاب تاکید می‌کند که منطقه باستانی ایذه با وسعت چند صد کیلومتری از دهدز تا سوسن به هیچ عنوان نیروی کافی برای حفاظت ندارد و سازمان میراث فرهنگی کل کشور و اداره کل میراث خوزستان در این موضوع مقصرند: «میراث شهرستان ایذه نه نیرویی که اختصاص بدهد را دارد و نه از تجهیزات برخوردار است. حتی ماشین این اداره خراب است و ما برای بازدیدی که همراه با مدیر میراث ایذه انجام دادیم، از خودروی شخصی استفاده کردیم. طبیعی است که چنین وضعیتی چنین فجایعی را هم به دنبال دارد.»

سایر آثار باستانی منطقه ایذه نیز وضعیت خوشایندی به لحاظ حفاظتی ندارند. دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه (تاریشا) آن چه در کول فرح بر سر آثار باستانی آمده است را جنایت می‌داند. سنگ‌هایی با قدمت ۲۷۰۰ تا ۳۳۰۰ سال قدمت در این محوطه تاریخی رها شده‌اند و «تخریبی که در شش هفت سال گذشته بر سر این سنگ‌ها آمده است در طول تاریخ دراز آنها سابقه ندارد». سایبان غیراستانداردی که بر سر یکی از این آثار گذاشته شده زنگ زده است و زنگ آهن روی سنگ تاریخی نشسته و به آن آسیب وارد کرده است. بیماری‌های سنگ همچون گل سنگ که آن را از داخل می‌شکند نیز در کول فرح به جان آثار تاریخی افتاده است.

به هر رو، برای اطلاع از موضع رسمی مسئولان و روشن شدن نحوه تخریب و انگیزه‌های نابودگران این پل ارزشمند ساسانی همچنان باید چشم به راه بازدیدهای باستان‌شناسان، کارشناسان و مسئولان و همچنین بررسی‌های بیشتر نهادهای نظامی و امنیتی و اقدام قاطع سازمان میراث فرهنگی کل کشور بود. موضوعی که روزنامه اعتماد در روزهای آینده از پیگیری آن دست نخواهد کشید.